Wymagania z działu: „Wewnętrzna budowa materii”
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
- wiedzieć co to jest: dyfuzja, cząsteczka, masa atomowa, elektrony walencyjne, wartościowość,
- wymienić cząstki tworzące: atom oraz jądro atomowe,
- wiedzieć, że elektrony krążą wokół jądra atomowego,
- wiedzieć, że tlen, wodór, chlor, azot w stanie wolnym występują w cząsteczkach dwuatomowych, wykorzystywać to do zapisu równań reakcji,
- odczytać co oznaczają symbole pierwiastków i wzory cząsteczek ( np.: Fe – jeden atom żelaza, MgO –jedna cząsteczka tlenku magnezu itp.),
- określić liczbę i rodzaj pierwiastków wchodzących w skład cząsteczki,
- określić liczbę atomów wchodzących w skład jednej cząsteczki,
- utworzyć nazwę tlenku gdy podany jest jego wzór,
- zapisać wzór tlenku, gdy podana jest jego nazwa,
- uzgadniać współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji,
- wskazać substraty, produkty, określić typ reakcji na podstawie równania,
- znać symbole i nazwy pierwiastków podanych przez nauczyciela,
- znać wartościowości podanych przez nauczyciela pierwiastków,
- odczytać i zapisać ile wynosi masa atomowa pierwiastka,
- wiedzieć kto jest twórcą układu okresowego,
- określić, w którym okresie, i w której grupie leży pierwiastek oraz odczytać jego liczbę atomową,
- wśród podanych tlenków wskazać tlenki metali i niemetali.
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
- wiedzieć co to są i jakie mają cechy (masa, ładunek,..) protony, elektrony i neutrony,
- znać pojęcia: cząsteczka pierwiastka chemicznego, cząsteczka związku chemicznego, współczynnik stechiometryczny, indeks stechiometryczny,masa cząsteczkowa, prawo zachowania masy,
- wiedzieć, że brom, jod i fluor w stanie wolnym występują w cząsteczkach dwuatomowych,
- podać przykłady zjawiska dyfuzji,
- zapisać wzory sumaryczne chlorków, siarczków ...
- podać nazwy chlorków, siarczków… gdy podane są wzory,
- narysować wzory kreskowe (strukturalne) tlenków,
- podać ile atomów poszczególnych pierwiastków wchodzi w skład kilku cząsteczek,
- podać ile atomów łącznie wchodzi w skład kilku cząsteczek,
- zapisać równanie reakcji syntezy tlenku lub innego dwuskładnikowego związku,
- zapisać równanie reakcji do zapisu słownego (np.: tlen + sód = tlenek sodu),
- obliczyć masę cząsteczkową związku chemicznego,
- obliczyć zawartość procentową (procent masowy) danego pierwiastka w cząsteczce związku chemicznego,
- obliczyć stosunek masowy pierwiastków w związku chemicznym,
- rozwiązać zadanie w oparciu o prawo zachowania masy,
- opisać budowę układu okresowego ( ile jest grup, okresów, jak się nazywają grupy itp..),
- na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym podać: liczbę powłok, liczbę protonów,liczbę elektronów, liczbę elektronów walencyjnych, charakter chemiczny pierwiastka,
- umieć wymagania na oceny niższe.
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
- znać pojęcia: liczba masowa, liczba atomowa, wzór sumaryczny, wzór strukturalny, równanie reakcji chemicznej, prawo stałości składu, izotopy.
- wiedzieć w jaki sposób zapisuje się liczbę masową i liczbę atomową przy symbolu pierwiastka,
- dokonywać obliczeń związanych z liczbą atomową i masową – obliczać liczbę neutronów,
- wiedzieć jaki jest związek między liczbą protonów i elektronów w atomie danego pierwiastka,
- wyjaśnić dlaczego masy atomów i cząsteczek wyraża się w atomowych jednostkach masy,
- definiować masę atomową jako średnią mas atomów danego pierwiastka z uwzględnieniem jego składu izotopowego,
- zapisywać równania reakcji chemicznych różnego typu – analizy, redukcji, wymiany,
- uzupełniać luki w równaniach reakcji,
- odczytać z układu okresowego różne informacje o pierwiastkach,
- odnaleźć pierwiastek w układzie mając podane o nim wybrane informacje: np. liczbę elektronów, liczbę powłok i elektronów walencyjnych…
- odczytać z układu maksymalną wartościowość dla pierwiastków grup głównych czyli; 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. względem tlenu i wodoru,
- rozwiązywać zadania dotyczące masy cząsteczkowej, prawa zachowania masy, prawa stałości składu,
- opisać budowę wewnętrzną cieczy, ciał stałych i gazów,
- umieć wymagania na oceny niższe.
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
- wiedzieć jaki jest rząd wielkości: atomów i mas atomów,
- wiedzieć, jak nazywają się izotopy wodoru, scharakteryzować je,
- wymienić dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie,
- wyjaśnić na czym polegają zjawiska rozchodzenia się zapachów w powietrzu, itp.,
- wytłumaczyć, na czym polegają zjawiska: dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmian stanów skupienia,
- zaplanować doświadczenie potwierdzające ziarnistą budowę materii,
- narysować model budowy atomu – pełny i uproszczony, na podstawie modelu budowy atomu określić: liczbę powłok, elektronów, elektronów walencyjnych, liczbę protonów lub zidentyfikować pierwiastek,
- opisać zależności między budową atomu, a położeniem konkretnego pierwiastka w układzie okresowym,
- wyjaśnić związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów,
- korzystać z prawidłowości dotyczących układu okresowego podczas rozwiązywania problemów – np. wskazać aktywniejszy pierwiastek, uszeregować pierwiastki według wzrastającej ilości powłok…
- interpretować ilościowo dowolne równanie reakcji chemicznej,
- rozwiązywać różne zadania z działu, w oparciu o posiadane wiadomości,
- zapisać konfiguracje elektronowe dla pierwiastków o liczbie atomowej od 1 do 20,
- umieć wymagania na oceny niższe.
Na ocenę celującą uczeń powinien:
- przeliczać atomową jednostkę masy (unit) na gramy i odwrotnie,
- wiedzieć, jaka jest maksymalna liczba elektronów na danej powłoce,
- zapisać konfigurację elektronową dla pierwiastków grup głównych o liczbie atomowej większej od 20,
- dokonywać obliczeń stechiometrycznych na podstawie równań reakcji,
- rozwiązywać zadania związane z okresem połowicznego rozpadu,
- rozwiązywać zadania z wykorzystaniem wzoru na średnią masę atomową,
- obliczyć, ile gramów waży jedna cząsteczka lub atom,
- rozwiązywać trudne zadania różnego typu,
-umieć wymagania na oceny niższe.
